Analiza tržišta prirodnog gasa u Srbiji

EU Market - Specijalno izdanje - Energetika

UBRZANJE GASIFIKACIJE

Glavni akter u sektoru prirodnog gasa je javno preduzeće u državnom vlasništvu - Srbijagas, koje se bavi uvozom, prenosom i distribucijom prirodnog gasa na teritoriji Srbije. Pored njega, na tržištu postoje još 32 male kompanije za distribuciju gasa

Srbija se prirodnim gasom snabdeva preko jednog glavnog magistralnog gasovoda, ukupne dužine oko 400 km, koji se prostire od granice Mađarske (Horgoš) do Niša, u centralnoj Srbiji. Na ovaj gasovod, kapaciteta 6 milijardi m³ godišnje, je povezan veći broj distributivnih mreža preko kojih se vrši snabdevanje potrošača prirodnim gasom. Gasom se u Srbiji snabdeva 155,000 domaćinstava i oko 1,000 industrijskih potrošača, preko distributivne mreže čiji je najveći deo izgrađen na teritoriji Vojvodine, u severnom delu Srbije. Planirano je da se do 2015. godine broj potrošača poveća za 400,000 novih potrošača, i da se u tom periodu gasifikuju još 23 grada, čime bi potrošnja prirodnog gasa dostigla nivo viši od 4 milijarde m³ .

U strukturi potrošnje prirodnog gasa dominira upotreba gasa za zagrevanje industrijskih objekata, sa učešćem od oko 39%.

Glavni akter u sektoru prirodnog gasa je javno preduzeće u državnom vlasništvu - Srbijagas, koje se bavi uvozom, prenosom i distribucijom prirodnog gasa na teritoriji Srbije. Pored njega, na tržištu postoje još 32 male kompanije za distribuciju gasa (od kojih je 26 locirano u Vojvodini).

Distributivne kompanije u Vojvodini u 2004. godini

Obzirom na visoku fragmentovanost u distribuciji prirodnog gasa i veliki tržišni potencijal, greenfield investicije su trenutno najpoželjniji oblik investiranja. Između ostalog, i zato što još uvek nije doneta strategija transformacije i privatizacije javnih komunalnih preduzeća. Investiranje u preduzeća sa većinskim društvenim kapitalom je moguće u procesu privatizacije putem tendera, aukcije ili na tržištu kapitala.

Investicione mogućnosti u sektoru gasa

Srbija još uvek nema skladište prirodnog gasa, ali je na lokaciji Banatski Dvor započela izgradnju skladišta kapaciteta 25-30% godišnje potrošnje gasa u Srbiji. Posebna prednost skladišta Banatski Dvor u odnosu na sve druge lokacije jeste mogućnost da se postojeći kapacitet od 800 miliona m3 može gotovo udvostručiti i sa okolnim ležištima, koja mogu biti pomoćna - satelitska, ovo skladište vremenom može postati veliko regionalno skladište. To je karakteristika kojom se može objasniti zainteresovanost mnogih potencijalnih strateških investitora za završetak ovog objekta. Skladište prirodnog gasa Banatski Dvor se trenutno nalazi u sastavu kompanije Srbijagas, ali je iz Vlade najavljeno da će u najskorije vreme ono ući u novu „ćerku“ kompaniju tj. zavisno preduzeće, a da će se zatim putem tendera uputiti javni poziv svim zainteresovanim strateškim partnerima za ulaganje u završetak skladišta. Prva faza izgradnje skladišta gasa u Banatskom Dvoru bi mogla da bude završena za šest do sedam meseci, čime bi se, uz ulaganje oko 40 miliona evra dobilo skladište kapaciteta 300 miliona kubnih metara gasa.

Pored izgradnje podzemnog skladišta prirodnog gasa, zbog povećanja sigurnosti i kvaliteta snabdevanja potrošača, razvijeni su projekti za povezivanje regionalnih gasovoda, trenutno u različitim fazama realizacije:

• Izgradnja gasovoda Niš – Dimitrovgrad (u toku), preko koga bi se gasovodni sistem Srbije povezao sa bugarskim; u prvo vreme bi i preko ovog pravca izvor prirodnog gasa bila Rusija, ali bi se realizacijom NABUCO projekta otvorio i alternativni izvor snabdevanja;

• Izgradnja tranzitnog gasovoda ka Bosni i Hercegovini (u pripremi) – na pravcu Batajnica – Bjeljina – Novi Grad

• Izgradnja gasovoda za povezivanje sa Rumunijom (potencijalni) – na pravcu Mokrin – Arad

• Izgradnja gasovoda za povezivanje sa Makedonijom (potencijalni) – na pravcu Niš – Leskovac – Kumanovo

• Izgradnja gasovoda za povezivanje sa Hrvatskom (potencijalni) – na pravcima Sombor – Osijek Bačka Palanka – Ilok Sremska Mitrovica – Vinkovci.

Daljom izgradnjom gasnih distributivnih mreža bi se omogućilo optimalno iskorišćenje značajno tržišnog potencijala, koji se procenjuje na preko 300,000 novih potrošača.

Srbija je zacrtala povećanje korišćenja prirodnog gasa kao jedan od najvažnijih strateških pravac u razvoju energetike, i uz pristupanje Ugovoru o Energetskoj zajednici jugoistočne Evrope – očekuje značajan rast investicionih aktivnosti u ovoj oblasti.